Podczas przygotowywania pożywki należy uwzględnić zawartość poszczególnych składników w wodzie. Wiedza o jakości wody pozwala nam ustalić, co należy do niej dodać, aby optymalnie dokarmić roślinę.
Nawadnianie z nawożeniem nazywane jest fertygacją. Pozwala ona zmaksymalizować plon przy zachowaniu jego wysokiej wartości biologicznej. Należy pamiętać, że w systemach upraw polowych jest to uzupełnienie nawożenia posypowego. Bywają lata, gdy nadmierna ilość opadów nie pozwala nam „wtłoczyć” odpowiedniej ilości nawozów. Podstawą nawożenia posypowego jest analiza gleby, a podstawą ułożenia prawidłowej pożywki – analiza wody.
Fertygacja
Początkowo trudno sobie wyobrazić dawki rzędu 200 t/ha, ale tyle właśnie wody (1 m3 wody waży około 1 t) podajemy z dawką 20 mm, tzn. 20 l/m2 w konwencjonalnym nawadnianiu. Używając linii kroplujących, oszczędzamy ogromne ilości wody czy też energii na jej przetłoczenie. Jest to możliwe dzięki choćby mniejszym stratom na odparowanie bądź też pracy układu o mniejszym ciśnieniu. Ograniczamy również zwilżenie nadziemnych części roślin, a tym samym często również presję wielu chorób grzybowych. System nawadniania powinien działać tak, aby z 1 litrem wody podawać 1 gram nawozu (stężenie 0,1%). Dopuszczalny zakres, w zależności od warunków i uprawy, to 0,5-3 g/l wody. W przypadku braku opadów atmosferycznych raz na tydzień lub dwa powinniśmy nawadniać wyłącznie wodą, aby przeciwdziałać nadmiernemu zasoleniu.
Odpowiednie nawozy i proporcje
Do fertygacji stosuje się nawozy w pełni rozpuszczalne w wodzie. Pozwala to na równomierną aplikację oraz utrzymuje w czystości układ nawodnieniowy, przez co wydłuża jego żywotność. Dla większości upraw (poza borówką) należy uwzględnić większość azotu w formie saletrzanej (NO3) – wymusza to stosowanie saletry wapniowej lub rzadziej potasowej czy magnezowej. Należy tutaj zaznaczyć, że roztworu stężonego saletry wapniowej (Calcinit) nie miesza się z nawozami zawierającymi siarkę lub fosfor. Do podania pozostałych składników zazwyczaj wykorzystuje się nawozy wieloskładnikowe (NPKMgS + mikro). Można tutaj spróbować ograniczyć koszty, wykorzystując nawozy proste. Niesie to z sobą konieczność wprowadzenia kilkunastu rodzajów nawozów w odpowiednich proporcjach: do przygotowania 10 m3 gotowej pożywki to odpowiednio od kilku gramów do kilku kilogramów poszczególnych składników. Zazwyczaj w dłuższej perspektywie prowadzi to do pomyłek i przykrych konsekwencji uprawowych, szczególnie w często spotykanych prostych systemach jednozbiornikowych. Różnica zazwyczaj nie przekracza kilku procent sumarycznej wartości nawozów.
Przy kosztach nawozów do fertygacji upraw jagodowych na poziomie około 2000 zł/ha łatwość i bezpieczeństwo stosowania przemawiają za nawozami kompleksowymi (Kristalon, Superba). Maksymalne dawki poszczególnych nawozów w określonych fazach to kilkanaście kg/ha/tydzień saletry wapniowej (Calcinit). W przypadku nawozów kompleksowych NPKMgS + mikro (Kristalon, Superba) to zazwyczaj około 20 do maksymalnie 50 kg/ha/tydzień. Przygotowanie pożywki polega zazwyczaj na przyrządzeniu roztworu 10% (pożywki 100-krotnie stężonej), który później rozcieńcza się dozownikami do właściwego stężenia. Podczas przepływu 100 litrów wody urządzenie dozuje zadaną objętość pożywki – przeważnie 1 litr. Nad parametrami pracy czuwa sterownik. Rozważmy to na przykładzie. Jeśli na plantację o powierzchni 1 ha planujemy podać 20 kg/ha nawozu, odważoną ilość rozpuszczamy w 200 litrach wody. Uzyskujemy w ten sposób pożywkę 100-krotnie stężoną. Jeżeli układ nawadniający odbiera 20 m3 wody (40 000 emiterów/ha o wydajności 0,5 l/h), to przygotowana pożywka powinna być pobrana w ciągu jednej godziny.
Dostosowanie do fazy wzrostu
W początkowych fazach skupiamy się na nawozach o przewadze fosforu (Kristalon Żółty), zwłaszcza kiedy wiosna jest długa i chłodna. Później, w okresie wzrostu wegetatywnego, najczęściej do początku formowania się owoców, stosujemy nawozy o zrównoważonym stosunku azotu do potasu (Kristalon Niebieski, względnie Zielony). W okresie wzrostu owoców i ich dojrzewania, do kilku tygodni po zbiorach, nawozy o przewadze potasu (Kristalon Czerwony, względnie Pomarańczowy). Gleby o wysokim pH i utrudnionym pobieraniu fosforu przez rośliny wymagają, aby część fosforu dostarczyć roślinom w postaci możliwej do pobrania, tzn. w formie polifosforanowej. Pożywkę można uzupełnić o źródło takiego fosforu poprzez dodatek Antibloc Mineral, Super FK lub Kristalon Czerwony zastąpić Kristalonem Super 12-12-36 (Gena). Uwzględnienie polifosforanowego źródła fosforu pozwala poprawić wzrost i rozwój systemu korzeniowego. Przeciwdziała też ewentualnym problemom związanym z zatykaniem się układów kroplujących z powodu zanieczyszczeń mineralnych. Sprawny układ nawodnieniowy i solidny korzeń są dobrą podstawą wysokich plonów o wysokiej wartości biologicznej. Podsumowując: do najważniejszych zasad fertygacji należy stosowanie doskonale rozpuszczalnych nawozów, odpowiednio dobranych nie tylko dla danego gatunku, ale również jego fazy rozwojowej, a nawet wymagań konkretnej odmiany.
Indywidualne rekomendacje
Po przekazaniu wyników z pełnej analizy wody istnieje możliwość bezpłatnego przygotowania indywidualnych rekomendacji. W przypadku braku takowych można się posiłkować orientacyjnymi dawkami rekomendowanymi dla przeciętnych warunków odmianowych oraz klimatyczno-glebowych zaprezentowanymi w tabelach.
Wojciech Kopeć
Yara Poland
